Beleidsplan Veilige Kerk

Inleiding
De Protestantse Gemeente Tollebeek wil een veilige kerk zijn voor iedereen, waarin de roeping van Jezus Christus centraal staat. Onze identiteit als gemeente is geworteld in vier kernwaarden: we vieren dat Jezus leeft, we leven als mensen van Gods Koninkrijk, we aanvaarden elkaar met liefde en we delen wat we van God ontvangen met iedereen. Vanuit deze waarden ontstaat de plicht en verantwoordelijkheid om een veilige en gastvrije omgeving te creëren. De landelijke Protestantse Kerk in Nederland stimuleert gemeenten actief beleid te voeren rond veiligheid. Dit beleidsplan vertaalt deze identiteit concreet naar maatregelen en afspraken die veiligheid bevorderen en ongewenst gedrag voorkomen.

Integratie van de beleidsverlangens van PG Tollebeek
Het beleid voor een veilige kerk sluit naadloos aan bij de speerpunten van het algemene beleidsplan van onze gemeente en de visienota van de Protestantse Kerk in Nederland. In onze gemeente betekent dit dat we kerk zijn midden in het leven, midden in het dorp en midden in de wereld. We realiseren ons dat veiligheid niet alleen een interne zaak is, maar dat we ook als actieve en betrokken gemeenschap onze verantwoordelijkheid nemen in de interactie met de omgeving.

Veilige omgang en cultuur
Een veilige kerk is een plek waar ieder mens meetelt, waar respect, zorgvuldigheid en integriteit vanzelfsprekend zijn, en waar iedereen zich gezien en gewaardeerd voelt. Om dit te waarborgen, zijn duidelijke gedragsregels opgesteld voor alle vrijwilligers en ambtsdragers. Deze regels benadrukken het belang van respect voor grenzen, het vermijden van machtsmisbruik, het respecteren van vertrouwelijkheid, en het hanteren van gepast gedrag in alle contacten binnen de gemeente. Vrijwilligers en ambtsdragers worden aangemoedigd deze richtlijnen actief na te leven en zich bewust te zijn van hun voorbeeldfunctie.

Bewustwording
Wij beseffen dat ook in een kerkelijke gemeenschap onveilige situaties kunnen ontstaan. Grensoverschrijdend gedrag kan zich voordoen tussen volwassenen onderling, maar vooral ook in situaties met ongelijke machtsverhoudingen, zoals tussen leiding en kinderen, leiding en catechisant, predikant en gemeentelid of ambtsdrager en gemeentelid.
Het is voor slachtoffers vaak moeilijk om ervaringen van onveiligheid te delen. Daarom willen wij een cultuur bevorderen waarin alertheid en openheid vanzelfsprekend zijn. Dat betekent dat gemeenteleden zich bewust zijn van hun gezamenlijke verantwoordelijkheid en dat er ruimte is om vragen te stellen of vermoedens bespreekbaar te maken. De kerkenraad stimuleert dat er in jeugdwerk, catechese, pastorale zorg en kringen aandacht is voor omgangsvormen en het stellen van grenzen. Ook in diensten en andere bijeenkomsten wordt dit onderwerp niet verzwegen maar, waar passend, ter sprake gebracht.

Preventie
Om te voorkomen dat onveilige situaties ontstaan, neemt de kerkenraad verschillende maatregelen. Allereerst zijn er voor heel de Noordoostpolder vertrouwenspersonen aangesteld die zichtbaar en bereikbaar zijn voor de gemeente. Zij stellen zich jaarlijks voor in een kerkdienst en worden vermeld in De Samenbinding en op de website. Daarmee verlagen we de drempel voor het zoeken van contact.
Daarnaast vragen wij van alle vrijwilligers en medewerkers die werken met kinderen, jongeren of kwetsbare volwassenen een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Dit onderstreept dat zorgvuldigheid en betrouwbaarheid noodzakelijk zijn in het omgaan met elkaar.

Een belangrijk instrument is de gedragscode, die iedere vrijwilliger en medewerker ondertekent. Deze code is gebaseerd op landelijke richtlijnen en op goede voorbeelden uit andere gemeenten. De gedragscode beschrijft de omgangsvormen die wij in onze gemeente vanzelfsprekend achten, en benoemt concreet welke gedragingen ontoelaatbaar zijn. Door deze afspraken te maken, voorkomen wij niet alleen misverstanden, maar maken we ook duidelijk wat de gemeente wel en niet accepteert.

De kerkenraad vindt het belangrijk dat vrijwilligers en ambtsdragers toegerust zijn om met deze verantwoordelijkheid om te gaan. Daarom organiseren wij een informatieavond over de Veilige Kerk waarin de inhoud van dit beleidsplan en de werkwijze van de vertrouwenspersoon worden besproken.

Interventie
Mocht zich ondanks deze maatregelen toch een situatie voordoen waarin sprake is van grensoverschrijdend gedrag, dan volgen wij een duidelijke en zorgvuldige procedure. Een gemeentelid dat zich onveilig voelt of zorgen heeft, kan in vertrouwen contact opnemen met een van de vertrouwenspersonen. Deze vertrouwenspersoon luistert, biedt eerste opvang en bespreekt samen de mogelijke vervolgstappen.
Bij een melding wordt de landelijke PKN-routekaart gehanteerd. Indien de situatie daarom vraagt, wordt contact gelegd met het SMPR, het landelijke Meldpunt Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties. In de hele procedure staat de bescherming van slachtoffers en het waarborgen van vertrouwelijkheid centraal. Slachtoffer en vermeende pleger worden nooit door dezelfde begeleider ondersteund, zodat belangen niet verstrengeld raken.

(Na)zorg
De kerkenraad acht het van groot belang dat slachtoffers de juiste zorg en begeleiding ontvangen. Naast pastorale nabijheid kan het nodig zijn om door te verwijzen naar professionele hulp. De gemeente wil hierin steunend en betrokken zijn. Ook de pleger of vermeende pleger wordt niet aan zijn of haar lot overgelaten, maar pastorale begeleiding wordt altijd door iemand anders geboden dan degene die het slachtoffer bijstaat.
In liturgische en pastorale context besteden wij aandacht aan het gegeven dat er onder ons mensen zijn die leven met ervaringen van misbruik of onveiligheid. Dit doen wij in de overtuiging dat erkenning en gebed bijdragen aan heling.

Communicatie
Het beleid voor de Veilige Kerk wordt regelmatig onder de aandacht gebracht. Jaarlijks wordt in een kerkdienst kort stilgestaan bij dit onderwerp en worden de vertrouwenspersonen met naam en gezicht genoemd. In De Samenbinding en op de website worden hun contactgegevens vermeld, zodat ieder weet waar hij of zij terecht kan.

Evaluatie en borging
De kerkenraad evalueert jaarlijks het beleid rond de Veilige Kerk. Daarbij wordt gekeken naar de werking in de praktijk, eventuele meldingen en de ervaringen van de vertrouwenspersonen. Elke vier jaar vindt een herziening van het plan plaats, of eerder als landelijke richtlijnen daartoe aanleiding geven.
Ook in de jaargesprekken met vrijwilligers en ambtsdragers wordt expliciet gevraagd naar hun ervaringen en wordt de gedragscode opnieuw onder de aandacht gebracht. Op deze manier blijft het beleid verankerd in het leven van de gemeente.

Tot slot
Wij geloven dat Christus ons roept tot een gemeenschap waarin liefde, respect en zorg voor elkaar centraal staan. Daarom nemen wij verantwoordelijkheid om een veilige kerk te zijn – voor kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen.
Wij vragen God om wijsheid, liefde en volharding bij de uitvoering van dit beleid, zodat onze gemeente werkelijk een plaats van veiligheid en geborgenheid mag zijn.

Vastgesteld door de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Tollebeek op 10 september 2025

Bijlagen
1.    Gedragscode Protestantse Gemeente Tollebeek
2.    PKN-routekaart voor vertrouwenspersonen
3.    Contactgegevens vertrouwenspersonen